Τον αποκαλούν «Νοστράδαμο των προεδρικών εκλογών» στις ΗΠΑ.
Ο Αλαν Λίκτμαν έχει προβλέψει σωστά το αποτέλεσμα των εννέα από τις τελευταίες δέκα προεδρικές αναμετρήσεις (και για τη μία που του ξέφυγε, το 2000, επιμένει ότι έκλεψαν τη νίκη από τον Αλ Γκορ). Τώρα όμως προετοιμάζεται για τη μεγαλύτερη, μέχρι τώρα, πρόκληση: την εκλογική μάχη μεταξύ Τζο Μπάιντεν και Ντόναλντ Τραμπ.
Ο καθηγητής Ιστορίας διδάσκει στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον εδώ και μισό αιώνα.
Ανέπτυξε τα περίφημα «13 κλειδιά» για τον Λευκό Οίκο, μια μέθοδο για την πρόβλεψη των αποτελεσμάτων των προεδρικών εκλογών που κάθε τέσσερα χρόνια δελεάζει τα μέσα ενημέρωσης, ιντριγκάρει τους πολιτικούς αναλυτές και προκαλεί τους δημοσκόπους.
«Αυτές οι εκλογές αποτελούν μια ιδιαίτερα δύσκολη πρόκληση για τις προβλέψεις» μας λέει ο καθηγητής Λίκτμαν.
«Η κατάσταση στις ΗΠΑ και παγκοσμίως είναι πολύ ρευστή.
Πόλεμοι μαίνονται στη Μέση Ανατολή και την Ουκρανία δημιουργώντας αβεβαιότητα στα “κλειδιά” που αφορούν την εξωτερική πολιτική. Σημαντικές φοιτητικές εξεγέρσεις εμφανίστηκαν για πρώτη φορά από τη δεκαετία του 1970, επηρεάζοντας ενδεχομένως το «κλειδί» της κοινωνικής αναταραχής. Η προοπτική για ανεξάρτητο υποψήφιο τον Ρόμπερτ Κένεντι επηρεάζει πιθανώς το “κλειδί” τρίτου μέρους».
Το 1981 ήταν επισκέπτης μελετητής στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Καλιφόρνιας όταν συνάντησε τον κορυφαίο ειδικό στην πρόβλεψη σεισμών, τον σοβιετικό Βλαντίμιρ Κέιλις-Μπορόκ, ο οποίος ήταν μέρος αντιπροσωπείας που διαπραγματεύτηκε την περιορισμένη απαγόρευση των πυρηνικών δοκιμών με τον πρόεδρο Τζον Κένεντι στην Ουάσιγκτον το 1963.
Ξεκίνησαν να συνεργάζονται επαναπροσδιορίζοντας τις εκλογές με όρους σεισμού. Δηλαδή, ως ζήτημα σταθερότητας (το κόμμα που βρίσκεται στον Λευκό Οίκο παραμένει εκεί) έναντι του σεισμού (το κόμμα που βρίσκεται στον Λευκό Οίκο χάνει).
Εξέτασαν κάθε προεδρική εκλογή από τη νίκη του Αβραάμ Λίνκολν το 1860, συνδυάζοντας τη μέθοδο του Κέιλις-Μπορόκ, που αναγνωρίζει πρότυπα τα οποία σχετίζονται με τη σταθερότητα και τους σεισμούς με τη θεωρία του Λίκτμαν ότι οι εκλογές είναι βασικά ψήφοι, περισσότερες ή λιγότερες, σε σχέση με τη δύναμη και την απόδοση του κόμματος που κατέχει τον Λευκό Οίκο.
Κατέληξαν σε 13 ερωτήσεις αληθές/λάθος και έναν κανόνα: αν έξι ή περισσότερα κλειδιά πήγαιναν ενάντια στο κόμμα του Λευκού Οίκου, θα έχανε.
Αν λιγότερα από έξι πήγαιναν εναντίον του, θα κέρδιζε. Τα κλειδιά αυτά αφορούν το κόμμα που ελέγχει το Κογκρέσο, αν ένας υποψήφιος έχει πολλούς αντιπάλους, αν βρίσκεται ήδη στον Λευκό Οίκο, εάν υπάρχει τρίτος διεκδικητής, ποια είναι η κατάσταση της οικονομίας, εάν υπάρχουν κοινωνικές αναταραχές, πώς πάνε οι στρατιωτικές – εξωτερικές υποθέσεις κ.ά.
Ομως φέτος υπάρχει μια ιδιαίτερη κατάσταση στην προεκλογική εκστρατεία, που κανένας δεν μπορούσε να προβλέψει.
«Φέτος έχουμε την άνευ προηγουμένου κατάσταση του μοναδικού μεγάλου υποψήφιου κόμματος στην ιστορία των ΗΠΑ που αντιμετωπίζει κατηγορίες για κακούργημα. Μια καταδίκη για τον Ντόναλντ Τραμπ για την κατηγορία για εκλογική νοθεία στη Νέα Υόρκη θα μπορούσε να ταρακουνήσει τις προεδρικές εκλογές».
Παραδέχεται ότι στην αρχή η μέθοδός του αντιμετώπιζε μεγάλη αμφισβήτηση. «Χρειάστηκαν 15 με 20 χρόνια για να αρχίσει να γίνεται αποδεκτή από την επαγγελματική κοινότητα, που έβλεπε τα μαθηματικά της μοντέλα να μη λειτουργούν και τα κλειδιά να δικαιώνονται».
Ο καθηγητής Λίκτμαν έγινε περιζήτητος, όλοι ζητούσαν την πρόβλεψή του. Προέβλεψε ότι ο Τζορτζ Μπους πατέρας θα ήταν πρόεδρος μιας θητείας, παρόλο που βρισκόταν ψηλά στις δημοσκοπήσεις μετά τον πόλεμο του Κόλπου, με αποτέλεσμα πολλοί κορυφαίοι Δημοκρατικοί να μη θέλουν να σταθούν απέναντί του.
Ο Λίκτμαν δέχθηκε μια τηλεφωνική κλήση από το Λιτλ Ροκ του Αρκανσο.
Ηταν ο Κέι Γκος, ειδικός βοηθός του κυβερνήτη Μπιλ Κλίντον. «Αλήθεια πιστεύετε ότι ο Τζορτζ Μπους μπορεί να ηττηθεί το 1992;» τον ρώτησε. Ο Λίκτμαν το επιβεβαίωσε. Ο Κλίντον κέρδισε τις προκριματικές των Δημοκρατικών και κέρδισε τον Μπους για τον Λευκό Οίκο. «Οι Κλίντον είναι μεγάλοι θαυμαστές των κλειδιών έκτοτε».
Ισως η πιο εντυπωσιακή πρόβλεψη του Λίκτμαν, που αψηφούσε τις δημοσκοπήσεις και τους σχολιαστές, ήταν ότι ο Ντόναλντ Τραμπ – πρώην αστέρας των ριάλιτι χωρίς προηγούμενη πολιτική εμπειρία – θα πετύχαινε μια απίθανη νίκη έναντι της πρώην υπουργού Εξωτερικών και πρώτης κυρίας Χίλαρι Κλίντον το 2016.
Πώς κατέληξε σε αυτό;
«Το κρίσιμο έκτο κλειδί ήταν το κλειδί της διεκδίκησης: ο αγώνας του Μπέρνι Σάντερς εναντίον της Κλίντον. Ηταν μια ανοιχτή κούρσα και έτσι χάθηκε το κλειδί εκείνου που βρισκόταν σε πλεονεκτική θέση. Οι Δημοκρατικοί τα πήγαν άσχημα το 2014, οπότε έχασαν και αυτό το κλειδί.
Δεν υπήρξε κανένα μεγάλο εγχώριο επίτευγμα μετά τον νόμο για την περίθαλψη στην προηγούμενη θητεία και καμία μεγάλη επιτυχία στην εξωτερική πολιτική μετά τη δολοφονία του Μπιν Λάντεν στην πρώτη θητεία, οπότε αρκετά κλειδιά άλλαξαν στρατόπεδο. Πάντως, δεν ήταν εύκολη πρόβλεψη».
Μετά τις εκλογές, ο Λίκτμαν έλαβε ένα αντίγραφο της συνέντευξης στη «Washington Post» στην οποία είχε κάνει την πρόβλεψη.
Πάνω του ήταν γραμμένο με στιλό: «Συγχαρητήρια, καθηγητά. Σωστή πρόβλεψη. Ντόναλντ Τραμπ». Ομως ο Λίκτμαν είχε επίσης προβλέψει – και πάλι με ακρίβεια – ότι ο Τραμπ μια μέρα θα παραπεμφθεί σε δίκη.
Μετά απ’ όλα αυτά δεν έχουμε παρά να ρωτήσουμε τι προβλέπει ότι θα γίνει τον Νοέμβριο.
«Δεν έχω κάνει τελική πρόβλεψη, θα την κάνω τον Αύγουστο.
Ο Τζο Μπάιντεν ως εν ενεργεία πρόεδρος χωρίς εσωκομματική αμφισβήτηση για την υποψηφιότητά του εξασφαλίζει τουλάχιστον δύο κλειδιά. Αυτό σημαίνει ότι έξι από τα υπόλοιπα 11 κλειδιά χρειάζεται να στραφούν εναντίον του για να χάσει.
Αυτή τη στιγμή θεωρώ ότι θα πρέπει να πάνε πολλά στραβά για να προβλέψουμε μια ήττα Μπάιντεν, σύμφωνα με τη μέθοδο των κλειδιών».
