Διάχυτος είναι ο προβληματισμός για την κίνηση της νέας προέδρου της Βόρειας Μακεδονίας, Γκορντάνα Σιλιάνοφσκα Ντάβκοβα, να αποκαλέσει – κατά την ορκωμοσία της – την χώρα της «Μακεδονία», προκαλώντας την έντονη αντίδραση της Αθήνας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η πρέσβης της Ελλάδας στη Βόρεια Μακεδονία, Σοφία Φιλιππίδου, η οποία είχε προσκληθεί στη συνεδρίαση της Βουλής για την ορκωμοσία της Γκορντάνα Σιλιάνοφσκα, αποχώρησε ως ένδειξη διαμαρτυρίας, ενώ η ανησυχία για την πιθανότητα επιστροφής της Βόρειας Μακεδονίας σε γραμμή «αλυτρωτισμού» αποτυπώνεται τόσο στην αντίδραση της Αθήνας όσο και των Βρυξελλών, που στέκονται στις συνέπειες που θα έχει η μη τήρηση της Συμφωνίας των Πρεσπών.
Η νέα πρόεδρος της Βόρειας Μακεδονίας
Το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών ανέφερε ότι πρόκειται για μία πράξη που «παραβιάζει κατάφωρα τη Συμφωνία των Πρεσπών αλλά και το Σύνταγμα της γείτονος χώρας, το οποίο έχει εναρμονιστεί με τις διεθνείς της υποχρεώσεις».
Η ελληνική κυβέρνηση, όπως σημειώνεται στην ανακοίνωση, «παρά τις αντιρρήσεις που είχε εκφράσει ως αντιπολίτευση κατά την κύρωση της συμφωνίας, τη σεβάστηκε ως επικυρωθείσα διεθνή συνθήκη που υπερέχει κάθε άλλης διάταξης νόμου».
Το ΥΠΕΞ διαμηνύει ότι «η Ελλάδα, στο πλαίσιο αυτό, δηλώνει κατηγορηματικά ότι η περαιτέρω πρόοδος στις διμερείς σχέσεις της με τη Βόρεια Μακεδονία καθώς και η ευρωπαϊκή πορεία της τελευταίας εξαρτώνται από την πλήρη εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών και κυρίως από τη χρήση της συνταγματικής ονομασίας της χώρας».
Η νέα πρόεδρος της Βόρειας Μακεδονίας Gordana Siljanovska-Davkova δίπλα στον απερχόμενο πρόεδρο Stevo Pendarovski κατά τη διάρκεια της τελετής ορκωμοσίας της στα Σκόπια
Ηχηρά μηνύματα έσπευσαν να στείλουν ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν αλλά και ο εκπρόσωπος της ΕΕ για την εξωτερική πολιτική. Κοινή συνισταμένη των ευρωπαϊκών αντιδράσεων ήταν ότι η μη τήρηση της Συμφωνίας των Πρεσπών θέτει αυτόματα εμπόδια στην ευρωπαϊκή προοπτική της γειτονικής μας χώρας.
Η πρώτη αντίδραση σε επίπεδο ΕΕ ήρθε από την πρόεδρο της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία κάλεσε τη Βόρεια Μακεδονία να σεβαστεί τη Συμφωνία των Πρεσπών.
«Για να συνεχίσει η Βόρεια Μακεδονία την επιτυχή πορεία της προς την ένταξη στην ΕΕ, είναι υψίστης σημασίας να συνεχίσει η χώρα την πορεία των μεταρρυθμίσεων και τον πλήρη σεβασμό των δεσμευτικών συμφωνιών της, συμπεριλαμβανομένης της Συμφωνίας των Πρεσπών».
For North Macedonia to continue its successful path on EU accession it is paramount that the country continues on the path of reforms and full respect for its binding agreements, including the Prespa Agreement.
— Ursula von der Leyen (@vonderleyen) May 12, 2024
Ανακοίνωση εξέδωσε και ο εκπρόσωπος του Ύπατου Εκπροσώπου για την εξωτερική πολιτική της Ε.Ε. επισημαίνοντας τα εξής: «Η ΕΕ εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι η νέα πρόεδρος της Βόρειας Μακεδονίας, δεν χρησιμοποίησε το συνταγματικό όνομα της χώρας κατά τη σημερινή τελετή ορκωμοσίας. Η ΕΕ υπενθυμίζει τη σημασία του πλήρους σεβασμού των υφιστάμενων, νομικά δεσμευτικών συμφωνιών, συμπεριλαμβανομένης της Συμφωνίας των Πρεσπών με την Ελλάδα».
«Πολύ απογοητευτικό», χαρακτήρισε το γεγονός ότι η νέα πρόεδρος της Βόρειας Μακεδονίας δεν χρησιμοποίησε το συνταγματικό όνομα της χώρας ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ με ανάρτησή του στην πλατφόρμα “Χ”.
Στην ανάρτησή του, επισημαίνει ότι «η ΕΕ υπενθυμίζει τη σημασία της συνεχούς εφαρμογής των νομικά δεσμευτικών συμφωνιών, συμπεριλαμβανομένης της συμφωνίας των Πρεσπών με την Ελλάδα».
Very disappointing that the new President of North Macedonia @gogamkd did not use the constitutional name of the country during today’s oath ceremony.
The EU recalls the importance of continued implementation of legally binding agreements, including Prespa agreement with Greece.
— Charles Michel (@CharlesMichel) May 12, 2024
Στη γείτονα, τα προσχήματα ήρθε να περισώσει ο υπουργός Δικαιοσύνης Κρέναρ Λόγκα. Ο κυβερνητικός αξιωματούχος έγραψε στον λογαριασμό του στο Facebook ότι «η ασέβεια προς το συνταγματικό όνομα του κράτους καθιστά άκυρο τον όρκο της Σιλιάνοφσκα», αφήνοντας ορθάνοιχτο παράθυρο για σημαντικές εξελίξεις. «Πρέπει είτε να επαναληφθεί η διαδικασία είτε τη θέση του προέδρου της χώρας να αναλάβει προσωρινά ο πρόεδρος του κοινοβουλίου Γιόβαν Μίτρεσκι», πρόσθεσε ο Λόγκα βάζοντας «φωτιά» στο πολιτικό σκηνικό.
Στο μεταξύ, το μεγαλύτερο αλβανικό κόμμα στη Βόρεια Μακεδονία, το DUI του Αλί Αχμέτι, εκτίμησε πως η νέα πρόεδρος της χώρας Σιλιάνοφσκα κατά την σημερινή της ορκωμοσία παραβίασε το Σύνταγμα και δημιούργησε κρίση στις σχέσεις της Βόρειας Μακεδονίας με την Ελλάδα.
«Λυπούμαστε για την ομιλία της Σιλιάνοφσκα. Με την πρώτη της κιόλας φράση παραβίασε το Σύνταγμα, μην αναφέροντας τη λέξη Δημοκρατία, ούτε την ονομασία Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας, με όλες τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει κάτι τέτοιο… Με την πρώτη της φράση προκάλεσε ήδη κρίση μεταξύ της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας και της Ελλάδας» δήλωσε ο ‘Αρμπερ Αντέμι, βουλευτής του DUI.
Η 71χρονη Σιλιάνοφσκα, καθηγήτρια της Νομικής Σχολής των Σκοπίων προσπάθησε να εκλεγεί στο κορυφαίο αξίωμα της Βόρειας Μακεδονίας το 2019 με την στήριξη του εθνικιστικού VMRO-DPMNE, υποσχόμενη ένα δεύτερο δημοψήφισμα για να ακυρώσει τη Συμφωνία των Πρεσπών. Τότε έχασε την εκλογική μάχη από τον Στέβο Πεντάροφκσι. Πριν από λίγες ημέρες επικράτησε πανηγυρικά απέναντι του.
Μπορεί η προεκλογική τακτική του κόμματος της Σιλιάνοφσκα, VMRO τόσο στις προεκλογικές συγκεντρώσεις όσο και στις αφίσες να υπόσχονταν ότι «η Μακεδονία θα γίνει και πάλι δικιά μας» και να αφαιρούσαν το συνθετικό «Βόρεια» στο εσωτερικό της χώρας, ωστόσο από εδώ και πέρα, ως κυβερνών πλέον κόμμα, μένει να φανεί στην πράξη πώς θα προχωρήσει αναφορικά με τη Συμφωνία των Πρεσπών.
Η στάση της ήταν λίγο πολύ αναμενόμενη και το ενδιαφέρον τώρα στρέφεται, στον εντολοδόχο πρωθυπουργό και αρχηγό του VMRO-DPMNE Κρίστιαν Μικόσκι, ο οποίος και ασκεί την εκτελεστική εξουσία και είναι από τους πλέον σφοδρούς αντιπάλους της Συμφωνίας των Πρεσπών και στην προεκλογική εκστρατεία του χρησιμοποιούσε συστηματικά (όπως και στην πρώτη μετεκλογική ομιλία του) το όνομα «Μακεδονία».
Ο πρόεδρος του εθνικιστικού VMRO Κρίστιαν Μικόσκι
Όπως έχει γράψει το in, επικαλούμενο διπλωματικές πηγές από τα Σκόπια, αν σε επίπεδο λεκτικό τόσο η νέα πρόεδρος όσο και ο ηγέτης του VMRO-DMNE εξακολουθήσουν να αποκαλούν τη χώρα τους «Μακεδονία», θα χαθεί χρόνος και πολύτιμο διπλωματικό κεφάλαιο στην προσπάθεια των δύο πλευρών να εξομαλύνουν τις όποιες εντάσεις προκύπτουν κάθε τόσο από βερμπαλισμούς και προκλητικές αναφορές.
Οσον αφορά τώρα τις ελληνικές υποχρεώσεις απέναντι στη Συμφωνία των Πρεσπών, τα τρία μνημόνια που εκκρεμούν [Ιδρυση Συντονιστικής Επιτροπής για την Οικονομική Συνεργασία / Επιτάχυνση της διαδικασίας ένταξης της Βόρειας Μακεδονίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση / Εναέρια Αστυνόμευση του FIR των Σκοπίων (LWSS) από ελληνικά αεροσκάφη] δεν αναμένεται να έρθουν προς κύρωση στη Βουλή πριν από το ορόσημο της ευρωκάλπης.
