Πάνω από 80 δισ. ευρώ επενδύσεις θα χρειαστούν τα επόμενα δέκα χρόνια τα ευρωπαϊκά λιμάνια για την ενεργειακή μετάβαση αλλά και για να ανταποκριθούν στις ανάγκες για βελτίωση της διαχείρισης της εφοδιαστικής αλυσίδας.
Το μεγαλύτερο μέρος αυτών των επενδύσεων θα είναι δημόσιες καθώς οι λιμενικές Αρχές σε όλη την Ευρώπη είναι δημόσιου χαρακτήρα, εκτός ελάχιστων εξαιρέσεων που είναι ιδιωτικές, μεταξύ των οποίων και τα δύο μεγαλύτερα λιμάνια της χώρας μας (ΟΛΠ και ΟΛΘ).
Να σημειωθεί όσον αφορά την Ελλάδα ότι πρόσφατα ο υπουργός Ναυτιλίας Χρήστος Στυλιανίδης αναφέρθηκε στο «πρασίνισμα» και τον ενεργειακό μετασχηματισμό των λιμενικών εγκαταστάσεων, με έμφαση στην ηλεκτροδότηση ελλιμενιζόμενων πλοίων – το λεγόμενο «cold ironing» –, σε συνεργασία και με το υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής. Οπως είπε, έως το 2030 τουλάχιστον δώδεκα λιμάνια στα ελληνικά νησιά και στην ηπειρωτική χώρα θα διαθέτουν υποδομές «cold ironing». Σε συνεργασία με το υπουργείο Περιβάλλοντος θα αξιοποιηθούν κονδύλια ύψους 500 εκατ. ευρώ.
Η μελέτη ESPO Port Investment Study 2024 που παρουσίασε ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Θαλάσσιων Λιμένων (ESPO) προσφέρει μια ολοκληρωμένη ανάλυση των επενδυτικών αναγκών, σχεδίων και προκλήσεων των ευρωπαϊκών λιμένων. Η μελέτη αυτή, η οποία εκπονήθηκε από τον Dr Peter de Langen σε συνεργασία με τον ESPO, εμβαθύνει στον μεταβαλλόμενο ρόλο των ευρωπαϊκών λιμένων, στις εξελισσόμενες επενδυτικές ανάγκες τους και στα εμπόδια που συναντούν στην υλοποίηση των επενδυτικών σχεδίων. Βασίζεται σε ανάλυση των επενδυτικών αναγκών 84 φορέων διαχείρισης λιμένων, που αντικατοπτρίζουν τη γεωγραφική διασπορά και τη λειτουργική ποικιλομορφία των λιμένων της Ευρώπης.
Εκτός από τις θηριώδεις επενδύσεις που απαιτούνται προκειμένου τα λιμάνια να ανταποκρίνονται στις νέες ανάγκες του διεθνούς εμπορίου και των πλοίων, μια δεύτερη διαπίστωση της μελέτης είναι ότι οι επενδύσεις στη βιωσιμότητα και την ενεργειακή μετάβαση καθίστανται η δεύτερη σημαντικότερη κατηγορία επενδύσεων για τις λιμενικές Αρχές. Ειδικότερα το 26% των επενδύσεων αφορά σχέδια επέκτασης των λιμανιών, νέες προβλήτες κ.λπ. Το 24% των επενδύσεων αφορά επενδυτικά σχέδια πράσινης και ενεργειακής μετάβασης. Επισημαίνεται ότι μέχρι το 2030 τα κυριότερα ευρωπαϊκά λιμάνια θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να ηλεκτροδοτούν τα πλοία που θα βρίσκονται ελλιμενισμένα σε αυτά περισσότερο από δύο ώρες. Απαιτούνται λοιπόν πολύ μεγάλες επενδύσεις (δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας, επενδύσεις σε ΑΠΕ κ.λπ.) για την επίτευξη του στόχου αυτού. Οι υπόλοιπες επενδύσεις περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων μέτρα για τη βελτίωση της πρόσβασης των πλοίων, σιδηροδρομικές συνδέσεις, ψηφιοποιήσεις κ.λπ.
Οι νέες λειτουργίες. Τα λιμάνια στην Ευρώπη κάνουν περισσότερα από ό,τι στο παρελθόν, τονίζει η μελέτη του ESPO. Από πολυτροπικοί κόμβοι στην αλυσίδα εφοδιασμού που συνδέουν τη θάλασσα με την ενδοχώρα, τα λιμάνια εξελίσσονται σε κόμβους των βιώσιμων μορφών ενέργειας, των βιομηχανικών συμπλεγμάτων και της κυκλικής οικονομίας, καθώς και σε σημαντικούς πυλώνες γεωπολιτικής και γεωοικονομικής ανθεκτικότητας. Οι νέες λειτουργίες των λιμανιών έρχονται να προστεθούν – και όχι να αντικαταστήσουν – τους παραδοσιακούς τους ρόλους. Τα επενδυτικά σχέδια των λιμανιών της Ευρώπης αντικατοπτρίζουν αυτόν τον μεταβαλλόμενο και πολυδιάστατο ρόλο, προστίθεται στη μελέτη.
Υπό το πρίσμα των ευρημάτων της μελέτης, ο ESPO καλεί τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να αναγνωρίσουν τη στρατηγική σημασία των ευρωπαϊκών λιμένων και να παράσχουν ένα ισχυρό πλαίσιο στήριξης που να αντιμετωπίζει τις επενδυτικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν.
Οπως σημειώνει ο ESPO, η μελέτη υπογραμμίζει την ανάγκη για ειδικά κονδύλια για τους λιμένες στο πλαίσιο των διαφόρων χρηματοδοτικών μέσων της ΕΕ, κατά κύριο λόγο μέσω του προγράμματος «Connecting Europe Facility» ή ενός παρόμοιου χρηματοδοτικού μέσου.
Αυτή η επικαιροποιημένη μελέτη επενδύσεων σε λιμένες δείχνει σαφώς ότι ο μεταβαλλόμενος και ευρύτερος ρόλος των λιμένων σήμερα συνοδεύεται από νέες και ευρύτερες ευθύνες και επενδυτικές ανάγκες. Οπως αναφέρεται στο υπόμνημά μας για τις ευρωπαϊκές εκλογές, τα λιμάνια είναι έτοιμα να συμμετάσχουν και να αποτελέσουν μέρος της λύσης. Για να ανταποκριθούν στα καθήκοντα και τις ευθύνες που τους ανατίθενται στο νέο γεωπολιτικό και γεωοικονομικό πλαίσιο, τα λιμάνια χρειάζονται υποστήριξη, αναφέρει η γενική γραμματέας του ESPO Isabelle Ryckbost.
