Aδιανόητο – 32 εκατομμύρια Ευρωπαίοι δεν αντέχουν οικονομικά ένα γεύμα κάθε δεύτερη μέρα

Οκτώ μήνες πριν από τις ευρωεκλογές, ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Περιφερειών Vasco Alves Cordeiro δήλωσε ότι η μεγαλύτερη συνοχή και ο ισχυρότερος ρόλος που δίνεται στις περιφερειακές και τοπικές αρχές είναι το αντίδοτο στην αυξανόμενη δυσαρέσκεια στην Ευρώπη.

Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών, Vasco Alves Cordeiro, εκφώνησε την ετήσια ομιλία του σχετικά με την κατάσταση των περιφερειών και των πόλεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία συμπίπτει με τη δημοσίευση της ετήσιας έκθεσης της ΕΕ για την κατάσταση των περιφερειών και των πόλεων για το 2023, κατά την εναρκτήρια εκδήλωση της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας των Περιφερειών και των Πόλεων. Η έκθεση περιλαμβάνει έρευνα, η οποία διεξήχθη σε συνεργασία με το IPSOS, των τοπικών και περιφερειακών ηγετών και των 27 κρατών μελών της ΕΕ.

Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών, Vasco Alves Cordeiro, ξεκίνησε την ομιλία του υπογραμμίζοντας ότι οι περιφέρειες και οι πόλεις διαχειρίζονται όλο και περισσότερες κρίσεις: «Το 2023 είναι ήδη έτος ρεκόρ για ατυχείς λόγους. Το πιο καυτό καλοκαίρι που έχει καταγραφεί ποτέ. Με αυτή την ακραία ζέστη ήρθαν πυρκαγιές, καύσωνες, ξηρασίες, αλλά και καταιγίδες και πλημμύρες. «Η κλιματική κρίση «παίρνει ζωές, καταστρέφει την οικονομία μας και απειλεί το μέλλον μας», τόνισε, αλλά και «ενισχύει τις ανισότητες». Και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε συνέπειες και επιπτώσεις που ξεκινούν από το κλίμα, την οικονομία ή τις υποδομές, αλλά μπορεί επίσης να επηρεάσει τους πολιτικούς θεσμούς και τη δημοκρατία», υπενθυμίζοντας ότι «χωρίς τη συμμετοχή, χωρίς την κινητοποίηση των περιφερειών και των πόλεων, δεν είναι δυνατόν να μετουσιωθούν οι παγκόσμιες δεσμεύσεις στις τοπικές δράσεις».

Σχετικά με την ανασυγκρότηση της Ουκρανίας και τη στήριξη των πόλεων και των περιφερειών, πρόσθεσε: «Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών θα διαδραματίσει τον ρόλο της για να διασφαλίσει ότι λαμβάνεται υπόψη η τοπική και περιφερειακή διάσταση και ότι οι βασικές πολιτικές, όπως η πολιτική συνοχής, θα συνεχίσουν να αποτελούν κεντρική επενδυτική ικανότητα μακροπρόθεσμα σε όλα τα εδάφη. Η διεύρυνση δεν είναι μόνο θέμα αριθμών και προϋπολογισμού. Πρόκειται για πολιτική δέσμευση και θα συμβεί προς το συμφέρον των υποψήφιων χωρών αλλά και προς το συμφέρον της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πρέπει να είμαστε έτοιμοι για αυτό το ιστορικό βήμα στο κοινό ευρωπαϊκό ταξίδι μας και πρέπει να γνωρίζουμε ότι όποιο και αν είναι το κόστος, θα ήταν πολύ πιο δαπανηρό να κλείσουμε την πόρτα της Ευρώπης σε εκείνους που θέλουν να συμμετάσχουν σε αυτό το εκπληκτικό πολιτικό ταξίδι.»

32 εκατομμύρια Ευρωπαίοι δεν είναι σε θέση να αντέξουν οικονομικά ένα κατάλληλο γεύμα κάθε δεύτερη μέρα

Όπως παρουσιάζεται στην έκθεση, οι κοινωνικές ανισότητες αυξάνονται σε ολόκληρη την Ευρώπη: πάνω από 32 εκατομμύρια Ευρωπαίοι δεν είναι σε θέση να αντέξουν οικονομικά ένα κατάλληλο γεύμα κάθε δεύτερη μέρα και 40 εκατομμύρια δεν μπόρεσαν να κρατήσουν τα σπίτια τους ζεστά το 2022. Για τον Πρόεδρο Cordeiro, «η κοινωνική συνοχή στις επικράτειες μας εξακολουθεί να αποτελεί στόχο. Οι τοπικές και περιφερειακές αρχές είναι οι πρώτες που αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις και είναι οι πρώτες που θα απαντήσουν παρά το κόστος». Ζήτησε «ευρωπαϊκές λύσεις, με τοπικές ενεργειακές και διατροφικές παραγωγές και εξατομικευμένη στήριξη των ατόμων που έχουν ανάγκη, ιδίως των πλέον ευάλωτων».

Για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων και για την επίτευξη της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης, παράλληλα με την αντιμετώπιση της δημογραφικής αλλαγής, «οι δημόσιες επενδύσεις είναι το κλειδί», πρόσθεσε, «για τον στόχο μας για εδαφική, κοινωνική και οικονομική συνοχή στην Ευρώπη». Για τον Πρόεδρο Cordeiro, είναι σαφές ότι «η προσαρμογή της πολιτικής συνοχής στο μέλλον βασίζεται σε απλές ιδέες: ευελιξία με προβλεψιμότητα, εταιρική σχέση και λογοδοσία» και «πρέπει να συνεργαστούμε με όλες τις περιφέρειες και τις πόλεις. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο πρέπει να ενισχύσουμε τον κώδικα δεοντολογίας για την εταιρική σχέση.»

Ο Πρόεδρος κ. Cordeiro κατέληξε στο συμπέρασμα του ρόλου που διαδραματίζουν οι τοπικές και περιφερειακές αρχές στις κοινότητές τους: η επιτυχία των φιλόδοξων πολιτικών χρειάζεται ένα κρίσιμο συστατικό: εμπιστοσύνη. Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι πολίτες νιώθουν περισσότερη εμπιστοσύνη στους τοπικούς και περιφερειακούς εκπροσώπους από ό,τι στις εθνικές κυβερνήσεις τους. Ενόψει των ευρωεκλογών του 2024, ο Πρόεδρος Cordeiro δήλωσε ότι οι περιφέρειες και οι πόλεις έχουν να διαδραματίσουν κάποιο ρόλο, παρόλο που τα ονόματά μας μπορεί να μην βρίσκονται στην ψηφοφορία. Έχουμε ευθύνη να δείξουμε ότι η δημοκρατία αποδίδει σε όλα τα επίπεδα». Τόνισε ότι «ένας ισχυρότερος ρόλος για τις περιφέρειες και τις πόλεις στην ΕΕ θα είναι ζωτικής σημασίας ενόψει των μεγάλων προκλήσεων που αντιμετωπίζουμε, ενόψει της διεύρυνσης της Ένωσής μας. Αυτό μπορεί μόνο να ενισχύσει τον κοινό μας δημοκρατικό ιστό», ζητώντας «πολιτικές που σκέφτονται επί τόπου και μια αναζωογονημένη ευρωπαϊκή δημοκρατία, με επίκεντρο τις περιφέρειες και τις πόλεις».

Ορισμένα από τα βασικά πορίσματα της ετήσιας έκθεσης της ΕΕ για την κατάσταση των περιφερειών και των πόλεων είναι:

• Οι περιφέρειες και οι πόλεις της ΕΕ είναι καίριας σημασίας για την επιτυχή υποδοχή και ένταξη των Ουκρανών προσφύγων. Περίπου οι μισές περιφέρειες και πόλεις της ΕΕ αναφέρουν ότι φιλοξενούν πρόσφυγες από την Ουκρανία. Το γερμανικό κράτος της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας είναι η περιοχή της ΕΕ που φιλοξενεί τους περισσότερους Ουκρανούς πρόσφυγες, ακολουθούμενη από την πολωνική περιφέρεια Mazowieckie με μόλις πάνω από 200,000 εκτοπισμένους Ουκρανούς. Η πλειονότητα των περιφερειών και των πόλεων (60 %) βλέπουν σαφή οφέλη όσον αφορά τη δημογραφία, τη στάση και την οικονομία, μεταξύ άλλων, όσον αφορά την υποδοχή των προσφύγων στις κοινότητές τους.

• Η συντριπτική πλειονότητα των περιφερειακών και τοπικών πολιτικών (75 %) ισχυρίζονται ότι πλήττονται από την έλλειψη ειδικών μηχανισμών χρηματοδότησης για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή. Οι περιφέρειες με υψηλό επίπεδο απασχόλησης στη γεωργία ή στους οικοδομικούς τομείς πλήττονται ιδιαίτερα, ιδίως από τους μεγαλύτερους και εντονότερους καύσωνες. Η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη διαταράσσει επίσης σημαντικά την τοπική τουριστική βιομηχανία.

• Το NextGenerationEU παραμένει εδαφικά «τυφλό». Σύμφωνα με το νέο περιφερειακό και τοπικό βαρόμετρο, πάνω από το 70 % των τοπικών και περιφερειακών αρχών δήλωσαν ότι δεν έχουν συμμετάσχει στην εφαρμογή του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ο ακρογωνιαίος λίθος του σχεδίου ανάκαμψης NextGenerationEU μετά την πανδημία.

• Οι περιφέρειες και οι πόλεις κινητοποιούνται για την υλοποίηση της πράσινης μετάβασης, αλλά η Ευρώπη πρέπει να αποφύγει ένα «πράσινο χάσμα». Η έρευνα της ΕτΠ δείχνει ότι οι περιφέρειες και οι πόλεις έχουν λάβει μέτρα ιδίως για τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας (62 %), για την προώθηση της διατήρησης της φύσης και του οικολογικού προσανατολισμού των πόλεων (40 %) και για τη μείωση των αποβλήτων και των περιβαλλοντικών επιπτώσεών τους (37 %). Ωστόσο, οι περιφέρειες της Τσεχίας, της Γερμανίας, της Ουγγαρίας και της Πολωνίας συγκαταλέγονται μεταξύ εκείνων που βιώνουν απώλεια θέσεων εργασίας λόγω του κλεισίματος των βιομηχανιών υψηλής έντασης άνθρακα. Ως εκ τούτου, η υποστήριξη των εν λόγω περιφερειών με επενδύσεις και αναβάθμιση των δεξιοτήτων είναι υψίστης σημασίας για να αποφευχθεί η δημιουργία «πράσινου χάσματος» στην Ευρώπη. Το 45 % των περιφερειών και των πόλεων έχουν θέσει πιο φιλόδοξους στόχους κλιματικής ουδετερότητας από ό,τι η ΕΕ.

• 30 εκατομμύρια άνθρωποι αναμένεται να εξαφανιστούν από τις αγροτικές περιοχές της Ευρώπης μεταξύ 1993 και 2033. Αυτό είναι το μέγεθος του πληθυσμού της Ρουμανίας, της Βουλγαρίας και της Λιθουανίας μαζί. Επιπλέον, μεταξύ 2015 και 2021, το ποσοστό των ατόμων ηλικίας άνω των 65 ετών αυξήθηκε κατά 5 % στις αγροτικές περιοχές, διπλάσιο από ό,τι στις αστικές περιοχές. Οκτώ μήνες πριν από τις ευρωπαϊκές εκλογές, αυτή η ανησυχητική κατάσταση αποτελεί απειλή για την ευρωπαϊκή δημοκρατία, διότι τα άτομα που παραμένουν στις αγροτικές περιοχές αισθάνονται εύκολα ότι μένουν πίσω από τα τοπικά, εθνικά και ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα.

• Η εμπιστοσύνη στις τοπικές και περιφερειακές κυβερνήσεις παραμένει υψηλότερη από ό,τι σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο. Συνεχίζει να αναπτύσσεται και παραμένει υψηλότερη από την εμπιστοσύνη σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο: από το 2018 οι δημοσκοπήσεις δείχνουν σταθερά ότι οι περιφερειακές και τοπικές αρχές είναι η μόνη μορφή διακυβέρνησης που εμπιστεύεται περισσότερο από το 50 % των ερωτηθέντων της ΕΕ.