محمد مطلق: کارشناسان به حساسیت ذهن جمعی ایرانیان نسبت به قفقاز و همگرایی اهالی سرزمین‌های از دست رفته در جریان جنگ‌های ایران و روس اشاره می‌کنند چنانکه در طول دو قرن جدایی این سرزمین‌ها از ایران، همواره شاهد حماسه‌ها، فداکاری‌ها و داستان‌های تلخ و شیرین بسیاری در این نواحی بوده‌ایم. در سال ۱۲۸۶ با انتخاب نخستین نمایندگان مجلس، اهالی اران و شروان و آذربایجانی‌هایی که در قفقاز زندگی می‌کنند، با دعوت نمایندگان تبریز پیش از ورود به تهران، از آنان می‌خواهند که به مشکلات معیشتی‌شان رسیدگی کنند و در جلسات بهارستان تهران آن‌ها را فراموش نکنند. در شهریور ۱۳۲۰ و در جریان اشغال ایران توسط متفقین بار دیگر حماسه مقاومت در ساحل ارس تکرار می‌شود و امروز ایرانیان چنان به دیدار قبور شهدای این مقاومت در کنار پل آهنی جلفا می‌روند که انگار ماجرا هفته پیش اتفاق افتاده است.
