Азык-төлек бәяләре үсүдән туктамый. Арзанайган позицияләр бар, әлбәттә, ләкин алар бик аз.
Татарстанда, соңгы статистика мәгълүматлары буенча, минималь азык-төлек кәрзиненең бәясе якынча 5,9 мең сум тәшкил иткән. 1 ел эчендә ул 700 сумнан күбрәккә арткан. Шул ук вакытта, Руспродсоюзда исәпләүләренчә, безнең республикада – арзанлы кәрзиннәрнең берсе. Илдә уртача ул 6,6 мең сум тора. Иң кыйммәтле продуктлар Магадан өлкәсендә (11,1 мең сум) һәм Чукоткада (15,7 мең сум).
«Челнинские известия» корреспонденты шул ук кәрзиннән азык-төлеккә бәяләрне өйрәнү өчен шәһәр кибетләре буйлап йөреп чыкты, шулай ук аларны узган елгы мәгълүматлар белән чагыштырды. Параллель рәвештә сатып алучылар белән дә аралашты.
«Новый город» ит кибетләренең берсендә 1 килограмм сөякле сыер ите 560 сум тора. Түшкәнең теләсә кайсы өлеше өчен бәясе бертөрле. Сәүдә ноктасы хуҗасы сүзләренчә, бәяләр күптән үзгәрмәгән.
«Соңгы вакытта ит бәясе бер тапкыр да артмады. Әгәр тәэмин итүче аларны үзгәртми икән, миңа да аларны күтәрергә мәгънә юк», – дип белдерде эшмәкәр.
Күрше ит кибетендә бәяләр 520 сумнан башлана. Иң очсызы түш ите тора, ә арка ите кыйммәтрәк: килосы 650 сум. Сыер филесы – 800 сум. Шулай итеп, уртача бәясе 600 сум булганда, ит узган ел белән чагыштырганда 23 процентка кыйммәтләнгән. 2023 елның ноябрендә килограммы 489 сум торган.
Дуңгыз ите 9 процентка кыйммәтләнгән. Тавыкның 1 килограммы 8 процентка арткан. Акцион товарларны исәпкә алмасак, бройлер түшкәсенең уртача бәясе 230 сум тәшкил итә. Узган елның ноябрендә 213 иде.
Туңдырылган балык бәясе бик сизелерлек күтәрелгән – берьюлы 21 процентка. Хәзер аның бәясе 270 сум тирәсе. Элек диңгез продуктларының килосы 223 сумга төшә иде.
Төп социаль әһәмиятле продуктларның берсе – икмәк бик кыйммәтләнде. Әйтик, кибетләрнең берсендә җирле җитештерүчедән арыш-бодай оныннан 650 граммлы ипи 76 сум тора. 570 грамм авырлыктагы бодай оныннан ясалган икмәк 70 сум тора. Арзанрак вариантлар да бар-40-50 сум чикләрендә, ләкин бу икмәкләрнең граммнары азрак.
Кибетләрнең берсендә киштәләрдә иң аз бәядән ипи эзләгән әби очрады.
«Бөтенләй оятсызландылар! Икмәкне 70 сумнан саталар. Мондый хәлнең булганы юк! Пенсияләр дә, хезмәт хаклары да азык-төлеккә бәяләр кебек артмый», – диде Сания апа.
Шулай да пенсионер 52 сумга икмәк алып, кулай вариант тапкан. Шунысын да билгеләп үтәргә кирәк, узган ел арыш-бодай оныннан ипи, статистика мәгълүматлары буенча, 60 сум торган. Димәк, бүгенге уртача бәя 70 сум булганда, үсеш 17 процент тәшкил иткән.
1 ел элек майлылыгы 2,5 процент булган пастеризацияләнгән сөтнең литрын 61 сумга сатканнар. Хәзер уртача шундый ук шешә 75 сум тора – үсеш 23 процент.
«Элек һәрвакыт югары майлы сөт ала идем, хәзер ешрак майлылыгы түбәнрәк булган сөткә өстенлек бирәм – 2,5 процент, хәтта бөтенләй 1,5»,– ди пенсионер Андрей Зорькин.
Сөт продуктлары арасында һичшиксез лидер – атланмай. 1 ел эчендә аның бәясе берьюлы 51 процентка арткан. Хәзер майның килограммы уртача 950 сум тора, элек 630 иде. Продукт кытлыгы элеккечә сизелә, кибет киштәләре ярым буш кала.
Эремчек 14 процентка кыйммәтләнгән. Хәзер 250 граммлы пачканың бәясе 100 сум тәшкил итә, сөт продуктының килограммы 400 сумга төшәчәк. Узган ел шундый ук күләмгә 350 сум тотарга туры килер иде.
Узган ел тавык йомыркасы белән булган кризис үтеп китте. Кибетләрдә товар җитәрлек. Бәяләр категориягә бәйле һәм 80 сумнан башлана, күзгә эләккән максимум – 150 сум. «Отборный» йомырка кыйммәтрәк тора. 1 елда үсеш 8 процент тәшкил иткән.
«Тавык йомыркасы алганда экономияләмим. Кыйммәтрәк булсын, әмма һәрвакыт «отборный»ларын алам. Арзанлыларның сыйфаты да түбән», – дип уртаклашты сатып алучы Светлана Колчерина.
Бәрәңге 1 ел эчендә 90 процентка арткан. Узган ноябрьдә килограммы нибары 21 сум торган, бу ноябрьдә – инде 40 сум тирәсе, кайбер кибетләрдә хәтта 40 сумнан югары бәяләр дә бар. Кәбестә 17 процентка кыйммәтләнгән: 24 урынына – 28 сум. Суган 29 процентка арткан: 28 урынына – 36 сум.
Кибетләрдә алма уртача 120 сум тора (кыйммәтрәк сортлар да бар – ред.), 1 ел элек килограмм 99 сум торган – 21 процентка үсеш. Бананнар уртача бәясе 150 сум булганда, узган ел 9 процентка арзанрак булган – 138 сум.
Быел карабодай 17 процентка арзанайды. Хәзер ярманың килосы уртача 53 сум тора, элек 62 иде. Дөге, киресенчә, 12 процентка кыйммәтләнде. Шикәр бәясе бераз төште – узган елгы 70 сумга каршы 67 сум.
Шулай ук без Чаллыда яшәүчеләрдән бәяләрнең кыйммәтләнүе аларга ничек тәэсир иткәнен дә белдек.
«Иттән тулысынча диярлек баш тарттык. Аерым алганда, сыер һәм дуңгыз итеннән. Элек тавыкны алдык, хәзер – бары тик түбән бәяләрдән генә. Яки аерым аякларны, ниндидер аш җыелмаларын алабыз. Ит хәзер ярамый торган зиннәткә әйләнде. Күбрәк яшелчәләргә басым ясый башладылар. Җиләк-җимешләрне акция булганда гына алабыз. Алма бик кыйммәтләнде, аны һәрвакытта да сатып алып булмый», – диде Әлфия Хаҗиева.
«Бүгенге көнгә азык-төлек кәрзине бик нык кыйммәтләнде, – дип уртаклаша Альберт Котдусов. – Элек 1 мең сумга 1,5 килограмм ит ала идек. Хәзер бу суммага күпкә азрак чыга. Казылык кыйммәтләнде. Азмы-күпме ашарга яраклы, составында ит булган казылык 700-800 сум тора. Калганын, гафу үтенәм, авызыңа алып булмый, нәрсәдән ясалганы аңлашылмый. Йомырка кыйммәтләнде, икмәк: куллану кәрзине 40-50 процентка артты. Кибеттә 2-3 мең сум калдырасың, ә өйгә ярым буш пакет алып кайтасың».
«Азык-төлек товарларына бәяләр арту нык тәэсир итте. Инде кибеткә килеп, нәрсә теләгәнеңне сайлый алмыйсың. Һәрвакыт бәяләргә карыйсың һәм башка кибетләрдәге бәяләрне чагыштырасың. Бигрәк тә хәзер «Кызыл бәя» тамгасы белән товарларга игътибар итәсең. Әлбәттә, аларның тәме үзенчәлекле, аның каравы аларга акча җитә. Атланмайның бәясе гаҗәпләндерә: элек аны теләсә кайсы ризыкка кисәкләп салып булса, хәзер боткага да салып булмый», – дип зарлана Регина Усманова.
Бер ел эчендә иң кыйммәтләнгән топ-5 продукт:
1. Бәрәңге – 90 процентка арткан.
2. Атланмай – 51 процентка арткан.
3. Суган – 29 процентка арткан.
4. Сыер ите, сөт – 23 процентка арткан.
5. Балык, алма – 21 процентка арткан.
«Челнинские известия»дан Руслан Асанов язмасы тәрҗемә ителде
