«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է կրթության փորձագետ Ատոմ Մխիթարյանը
– Պարո՛ն Մխիթարյան, 2024-2025 ուստարվա ընդունելության միասնական քննությունների արդյունքներով թափուր են մնացել ավելի քան 6300 վճարովի և 271 պետական պատվերով տեղեր։ Նման պատկերը սպասելի՞ էր, ինչի՞ հետևանք է սա։
– Եթե կարճ ասենք՝ ընդունելության քննությունների արդյունքը, ըստ էության, ոչնչով չի տարբերվում նախորդ տարվա արդյունքներից, իսկ նախորդ տարվա արդյունքները լավը չէին այն առումով, որ մնացել էին բազմաթիվ թափուր տեղեր, ընդ որում՝ այդ տեղերի թիվն ամեն տարի նախարարությունը կրճատում է, բայց, միևնույն է, թափուր տեղերը հազարներով են։
Սա դեռ մի կողմ, թափուր են մնում նաև շուրջ 300 պետպատվերով տեղեր, ինչը նշանակում է, որ պետությունը՝ ի դեմս նախարարության, պլանավորում է ինչ-որ տեղեր ու դրանց համար գումար է հատկացնում, որպեսզի բուհերում նրանք սովորեն, բայց պարզվում է, որ այդ դիմորդները չկան, կամ նրանց գիտելիքներն այնքան բավարար չեն, որպեսզի նրանք հաղթահարեն նվազագույն շեմը։ Ընդ որում՝ բուհեր դիմում են մեր լավագույն շրջանավարտները, ոչ թե վատ սովորողները, բայց պարզվում է, որ կրթության համակարգն այնքան վատ վիճակում է, որ նույնիսկ լավագույն ուսանողները կրկնուսույցների մոտ պարապելուց, երկու անգամ ընդունելության քննություն հանձնելուց հետո, միևնույն է, 300 տեղ մնում է թափուր։ Սա վերջին շրջանում արված «բարեփոխումների» արդյունքն է։
-Վիճակը վատ է, որովհետև դպրոցներո՞ւմ լավ գիտելիք չի տրվում, կրկնուսույցնե՞րը լավ չեն պարապում, թե՞ թեստերի բովանդակությունը չի համապատասխանում դիմորդի ստացած գիտելիքներին։
– Որպես փորձագետ՝ ես ուզում եմ նշել ևս մեկ պատճառ, որը նման պատկեր է ապահովում. դա ընդունելության կարգն է, շան գլուխը հենց այստեղ է թաղված՝ ինչպես ասում են։ Փոփոխություն եղավ ընդունելության կարգում, ու դիմորդներին թույլ տվեցին, որ նրանք դիմեն կոնկրետ բուհ, կոնկրետ մասնագիտությամբ։ Ստացվում է, որ որտեղ կա մեծ մրցույթ, դիմորդների մեծ մասը կարող է չհաղթահարել այն, դուրս մնալ մրցույթից, ինչը նշանակում է, որ նրանք ընդհանրապես դուրս են մնում, ընդունելության այս կարգն է, որ բերում է նման հետևանքների։
Կարելի էր թույլ տալ, որ մեր դիմորդները դիմեն այնտեղ, որտեղ ուզում են, բուհերը ընդունեն այնքան, ինչքան կարող են, իսկ դրանից հետո պետությունը թող որոշի՝ ո՛ւմ ֆինանսավորի կամ կրթաթոշակ տա, որպեսզի նա սովորի՝ ըստ մասնագիտությունների, ըստ առաջնահերթությունների։ Իսկ մեզանում ամեն բան թարս է, պետությունը նախապես որոշում է ինչ-որ տեղեր, չգիտեմ՝ որտեղից վերցնելով այդ թվերը, օրինակ՝ որ այսքան մաթեմատիկոս, ֆիզիկոս կամ իրավաբան պետք է լինի, բայց հասարակության պահանջներն ամեն ամիս, ամեն օր են փոխվում, ու այդ բաները կանխագուշակել ուղղակի անհնար է։
Ուղղակի պետք է փոխել ընդունելության կարգը, սա է պատճառը, որ նման իրավիճակ ունենք, ընդ որում՝ քանի տարի է՝ մենք սա ասում ենք, բայց չգիտեմ ում քմահաճույքով մնում է։ Սա վատ է նաև այն առումով, որ մենք կորցնում ենք, ըստ էության, մեր լավագույն դիմորդներին, որոնք մրցույթից դուրս մնալով՝ ընդհանրապես են դուրս մնում։
– Այսինքն՝ որ ընդունելության կարգը փոխեցին, որ դիմորդին հնարավորություն տվեցին երկու անգամ միասնական քննություն հանձնել՝ հիմնավորմամբ, թե սա նպաստելու է, որ կտրվողներ քիչ լինեն, ոչ միայն նպատակին չծառայեց, այլ նաև բոլորովին հակառա՞կ էֆեկտն ունեցավ։
– Տեսեք՝ 440-ից ավելի դիմորդ առաջին քննությունը հանձնել է հունվարին, բայց հետո չի ընտրել բուհը, նշանակում է՝ այստեղ խնդիր կա։ Դիմորդը գործերը տվել է, հանձնել է քննությունը, բայց բուհը չի ընտրել, իսկ դա պարտադիր պայման է, որ քննությունը տալուց հետո պետք է ընտրի համապատասխան բուհը, սա նշանակում է, որ իրազեկվածության պակաս կա դիմորդների մոտ, այսինքն՝ հենց նախարարությունը այս առումով նաև աշխատանք չի տանում։
– Պարո՛ն Մխիթարյան, ԿԳՄՍ նախարարը անընդունելի համարելով թափուր մնացած տեղերի այս թվերը, նշել է, որ «տեղերի պլանավորում ու բաշխում ի սկզբանե ճիշտ չեն արվում, ու դա պետք է վերանայվի»: Դուք ասացիք, որ այս տարվա պատկերը, ըստ էության, նույնն է, ինչ անցած տարվանը, ինչո՞ւ պատկան մարմիններն անհրաժեշտ հետևություն չեն արել։
– Նախարարության համար հեշտ է այդ ամբողջը բարդել բուհերի վրա, բայց պետք է մյուս կողմից հասկանալ, որ բուհերն ուզում են մեծ թվերով տեղեր վերցնել, որպեսզի շատ ուսանողներ ունենան, իսկ այս ձախողումը բարդել բուհերի վրա, ինչպես ասված է հաղորդագրության մեջ, սխալ է, դա հենց նախարարության թերությունն է։ Պետք է կարգը փոխվի, ոչ թե ամեն տարի նույն սխալը կրկնել ու հետո ասել, որ մենք չենք մեղավորը, բուհերն են սխալ պլանավորել։
– Ձեզ ճի՞շտ եմ հասկանում, որ այս պատկերի հիմնական պատճառը դուք համարում եք ընդունելության կարգի փոփոխությունը։
– Այո՛, առաջինը դա է, իսկ երկրորդը՝ ընդունելության քննությունները կազմակերպելու մեր լիազոր մարմնի ոչ կոմպետենտությունը։ Հասարակ բան է, եթե մեկ-երկու տարի չի ստացվում, պետք է հասկանաս, որ պետք է ինչ-որ բան փոխել, ոչ թե ամեն տարի նույն կոտրած տաշտակի առաջ կանգնել ու մեղավորներ փնտրել։
Քրիստինե Աղաբեկյան
MediaLab.am
The post Ընդունելության քննությունների այս պատկերը վերջին շրջանում արված «բարեփոխումների» արդյունքն է. Ատոմ Մխիթարյան first appeared on MediaLab Newsroom-Laboratory.
