«Είναι κοινόχρηστος ο δημόσιος χώρος;». Σε αυτό το ερώτημα κλήθηκαν να απαντήσουν 2.080 δήμοι από 44 χώρες της Ευρώπης στο πλαίσιο της εβδομάδας κινητικότητας που κορυφώνεται την Κυριακή με την Παγκόσμια Ημέρα Χωρίς Αυτοκίνητο.
Ποδηλατάδες, ημέρες χωρίς αυτοκίνητο, μετατροπή των χώρων στάθμευσης σε χώρους πρασίνου: συνολικά 28 πόλεις στην Ελλάδα από τις 16 έως και τις 22 Σεπτεμβρίου πραγματοποιούν δράσεις, μέσω των οποίων σκοπός είναι να αναδειχθούν τα οφέλη μιας πιο ισορροπημένης κατανομής του οδικού χώρου και του σεβασμού για τους άλλους χρήστες.
Κάτι που, όπως εξηγούν οι ειδικοί, δεν συμβαίνει τις υπόλοιπες εβδομάδες του έτους, αφού το αυτοκίνητο έχει κάνει… κατάληψη στον δημόσιο χώρο. Κι όμως, οι δρόμοι της Αθήνας φτιάχτηκαν σε μια εποχή όπου το αυτοκίνητο ήταν είδος πολυτελείας, εξηγεί ο συγκοινωνιολόγος – πολεοδόμος, μηχανικός του ΕΜΠ, δρ Κωνσταντίνος Αθανασόπουλος. «Το αυτοκίνητο δεν χωράει στους δρόμους της Αθήνας. Οι δρόμοι έχουν φτιαχτεί για το περπάτημα. Αλλωστε, έχουμε μελετήσει πως στην Αθήνα – που σημειωτέον είναι η τρίτη πιο πυκνοδομημένη πόλη της Ευρώπης – σε ακτίνα έξι λεπτών με τα πόδια οι κάτοικοι μπορούν να προσεγγίσουν το 70% των καθημερινών τους αναγκών. Αρα, αυτό σημαίνει πως έχουμε φτιάξει πόλεις για περπάτημα, κι όμως αφήσαμε το αυτοκίνητο να μπει παντού».
Η βασική πολιτική, που ακολουθείται και στις πόλεις της Ευρώπης, προκειμένου ο κόσμος να στραφεί προς τα μέσα μαζικής μεταφοράς και το ποδήλατο είναι, όπως σημειώνει ο κ. Αθανασόπουλος, ο έλεγχος της στάθμευσης. «Να οριοθετήσουμε στην πραγματικότητα πόσα αυτοκίνητα χωρούν στην πόλη και ανάλογα να τιμολογήσουμε. Είναι ενδεικτικό πως στο Λονδίνο υπάρχει κόστος συμφόρησης, της τάξης των 15 ευρώ, για όσους θέλουν να μπουν με το αυτοκίνητο στο κέντρο της πόλης σε ώρα αιχμής».
Η Ελλάδα, όμως, φαίνεται να έχει χάσει πολλές ευκαιρίες να γίνει χώρα φιλική προς τις «πράσινες» μετακινήσεις και ειδικά το ποδήλατο. Εξαιρέσεις αποτελούν οι θεσσαλικές πόλεις, οι οποίες έχουν παράδοση στο ποδήλατο. Τα Τρίκαλα, η Καρδίτσα, η Λάρισα αλλά και το Μεσολόγγι χαρακτηρίζονται ως ποδηλατουπόλεις, ενώ και η Πάτρα τα τελευταία χρόνια κάνει σοβαρές προσπάθειες να φτιάξει υποδομές.
«Στην πραγματικότητα, δεν έχουμε ταιριάξει στο πολεοδομικό υπόβαθρο άλλα μέσα μετακίνησης, πλην του αυτοκινήτου. Εάν το αποφασίσει η πολιτεία, θα πρέπει να “σκύψει” πάνω από το ποδήλατο, με στόχο να υπάρχουν ασφαλείς ποδηλατικές διαδρομές. Να ξεκινάει κάποιος από την Κηφισιά, να διασχίζει την πόλη και να φτάνει στην παραλία». Αρκεί να αναλογιστεί κανείς πως στην Αττική υπάρχουν συνολικά 80 χιλιόμετρα ποδηλατόδρομοι σε διάφορους δήμους – έπειτα από ευρωπαϊκή χρηματοδότηση –, οι οποίοι όμως δεν συνδέονται μεταξύ τους. Οσο, δε, αφορά το μητροπολιτικό δίκτυο ποδηλατόδρομων, σε λειτουργία βρίσκονται περίπου 10 χιλιόμετρα του νότιου ποδηλατικού άξονα.
Στα μέσα Ιουλίου υπεγράφη σύμβαση από την Περιφέρεια Αττικής για την κατασκευή του ενοποιημένου ποδηλατόδρομου – πεζόδρομου, συνολικού μήκους 18 χιλιομέτρων, που θα ενώνει την Αθηναϊκή Ριβιέρα από το Μοσχάτο μέχρι τη Βουλιαγμένη. Το έργο αναμένεται να παραδοθεί στους κατοίκους και τους επισκέπτες μέχρι το φθινόπωρο του 2025, ενώ η Περιφέρεια Αττικής θα υλοποιήσει τα 11,9 χιλιόμετρα της διαδρομής, καθώς τα υπόλοιπα εντάσσονται σε επιμέρους αστικές αναπλάσεις ή ιδιωτικά και δημοτικά έργα.
Σε ό,τι, δε, αφορά τον βόρειο ποδηλατικό άξονα, θα έρθει, σύμφωνα με την Περιφέρεια Αττικής, ως συνέχεια του ενιαίου ποδηλατόδρομου – πεζόδρομου της Αθηναϊκής Ριβιέρας, καλύπτοντας τον βόρειο άξονα του Λεκανοπεδίου, από το Γκάζι μέχρι και την Κηφισιά. Η δημοπράτηση του έργου αναμένεται μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2025, ενώ μέχρι στιγμής έχει ολοκληρωθεί η οριστική μελέτη από το ΥΠΕΝ, με τη συνδρομή τεχνικού συμβούλου, και έχουν επικαιροποιηθεί η χάραξη και η διατομή του έργου.
«Η ενίσχυση των έξυπνων, εναλλακτικών αστικών μετακινήσεων είναι ένα κομβικό μέρος του σχεδιασμού μας για τη δημιουργία μιας βιώσιμης, πράσινης, ανθρώπινης και παραγωγικής Αττικής. Ο βόρειος ποδηλατικός άξονας, σε συνδυασμό με τον ποδηλατόδρομο στη Ριβιέρα, θα δώσει ανάσα σε ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της Αττικής, το κυκλοφοριακό. Μέσα από αυτόν, προωθούμε το ποδήλατο ως έναν εναλλακτικό, γρήγορο και απολύτως ασφαλή τρόπο μετακίνησης σε μεγάλο τμήμα του Λεκανοπεδίου, επιτυγχάνοντας έτσι τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος, την αποσυμφόρηση των οδικών αρτηριών, αλλά και τη συρρίκνωση του χρόνου μετακίνησης σε περιοχές υψηλού φόρτου. Η Περιφέρεια Αττικής εκπονεί ένα ολιστικό μητροπολιτικό σχέδιο, σε συνεργασία με τους δήμους και την κεντρική κυβέρνηση, ώστε να δοθούν οριστικές λύσεις στο κυκλοφοριακό, στη βάση των σύγχρονων δεδομένων», δηλώνει στα «ΝΕΑ» ο περιφερειάρχης Αττικής Νίκος Χαρδαλιάς.
Πάντως, η χώρα μας, σύμφωνα με τους ειδικούς, θα μπορούσε να αποτελέσει έναν παγκόσμιο ποδηλατικό τουριστικό προορισμό, εάν υπήρχαν οι υποδομές και τα ποδηλατικά δίκτυα, διευκρινίζοντας πως το μέγεθος της οικονομίας του θεματικού αυτού τουρισμού είναι μεγάλο. Αυτή τη στιγμή, η Μαγιόρκα έχει μετατραπεί σε «στέκι ποδηλατών», επιμηκύνοντας έτσι τον τουρισμό της και τους μήνες που υπό άλλες συνθήκες θα ήταν «νεκροί». «Θα πρέπει να υπάρχει θέληση από τους διοικούντες αλλά και από την ίδια την κοινωνία. Στο εξωτερικό, ιδίως στις ΗΠΑ, για έργα ποδηλατικών υποδομών, το 30% του προϋπολογισμού δίνεται για καμπάνιες ενημέρωσης και διαβούλευσης με την κοινωνία», καταλήγει ο Κωνσταντίνος Αθανασόπουλος.
Για 24 ώρες – από τις 8 το βράδυ αύριο μέχρι την ίδια ώρα της Κυριακής – στην οδό Αθηνάς γίνεται… έξωση στο αυτοκίνητο.
Ο Δήμος Αθηναίων, γιορτάζοντας την Παγκόσμια Ημέρα Χωρίς Αυτοκίνητο, διοργανώνει – μέσω του This is Athens – City Festival και της Αναπτυξιακής Αθήνας – μία ανοιχτή γιορτή, με την οδό Αθηνάς να μετατρέπεται σε έναν δρόμο χωρίς μηχανοκίνητα οχήματα.
«Από το κέντρο της Αθήνας στις 21 και 22 Σεπτεμβρίου, θα στείλουμε ένα ηχηρό μήνυμα: Θέλουμε πόλεις στις οποίες τα αυτοκίνητα δεν θα έχουν κυρίαρχη θέση. Καλούμε μικρούς και μεγάλους να χρησιμοποιήσουν τα δημόσια μέσα μεταφοράς και να έρθουν σε αυτή τη μεγάλη συμβολική γιορτή, στην οδό Αθηνάς. Η Παγκόσμια Ημέρα Χωρίς Αυτοκίνητο είναι απλώς η αφορμή. Η Αθήνα για να πετύχει την κλιματική ουδετερότητα τα επόμενα χρόνια θα πρέπει να ακολουθήσει το παράδειγμα άλλων ευρωπαϊκών πόλεων, βάζοντας στο επίκεντρο την προώθηση της βιώσιμης κινητικότητας, με βασική προϋπόθεση, βέβαια, την αναβάθμιση της δημόσιας συγκοινωνίας», δήλωσε ο δήμαρχος της πόλης, Χάρης Δούκας.
Μάλιστα, σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο της Αναπτυξιακής Αθήνας ΑΕ, Ιωάννη Γεώργιζα, για ένα 24ωρο η οδός Αθηνάς θα αποτελέσει ένα «case study», ένα παράδειγμα του πώς ένας πολύβουος δρόμος της πόλης μπορεί να μετατραπεί σε ένα φιλικό σημείο συνάντησης κατοίκων και επισκεπτών όπου τα αυτοκίνητα δεν έχουν θέση.
