Crnogorskim građanima su najvažnije teme ekonomija i životni standard dok su političarima u fokusu identitetska i pitanja crkve, kaže za Radio Slobodna Evropa (RSE) Daliborka Uljarević iz Centra za građansko obrazovanje (CGO), komentarišući rezultate istraživanja javnog mnjenja prema kojem preko 45 odsto građana Crne Gore smatra da se država kreće u pogrešnom pravcu.
Ova razlika u prioritetima pokazuje da političari ne osluškuju puls građana nego insistiraju na temama koje duboko dijele društvo što, kako ističe Uljarević usložnjava bezbjednosnu situaciju u Crnoj Gori.
Nekoliko događaja poslednjih dana bezbjedonosnu situaciju u Crnoj Gori učinili su alarmantnom po mišljenju članova Odbora za bezbjednost i odbranu Skupštine Crne Gore.Samoubistvo visokog agenta Agencije za nacionalnu bezbjednost (ANB) Luke Bulatovića, otkrivanje uređaja za prisluškivanje u prostorijama glavnog specijalnog tužioca i privođenje nekadašnjeg šefa ANB-a Dejana Peruničića zbog toga, u par dana, bila su povod za kontrolno saslušanje čelnih ljudi crnogorskog bezbjedonosnog sektora , 25.oktobra, pred skupštinskim Odborom .
Zašto se insistira na temama koje dijele društvo
Političari to rade zbog svojih partijskih interesa ali i interesa spoljnih igrača kojima je cilj destabilizacija regiona, smatra Uljarević:
“Pitanje bezbjednosti u Crnoj Gori i regionu možda nije visoko rangirano na listi kod građana ali sa druge strane izaziva zabrinutost zapada i sve više Sjedinjenih Američkih Država upravo zbog toga što prepoznaju miješanje treće strane.”
Uljarević prepoznaje nekoliko spoljnih adresa sa kojih se utiče na prilike u Crnoj Gori:
“Srbija vrlo jasno iskazuje jasno nezadovoljstvo udjelom uticaja na novu crnogorsku vlast i to nastoji da promijeni, a preko njih vidimo i miješanje Rusije, što zapadni partneri ne žele da se događa u Crnoj Gori kao članici NATO.”
Ona primjećuje da se Rusija u posljednje vrijeme ne pojavljuje direktno u regionu nego da uticaj širi preko svojih političkih saveznika, poput vlasti u Srbiji.
Direktorka CGO smatra da se u domaćoj javnosti pitanje bezbjednosti ponekada namjenski forsira.
U tome kako ističe za RSE prednjače određene strukture u vlasti koje nametanjem tih tema pokušavaju da zauzmu što bolje pozicije u raspodjeli kadrovskih pozicija u vladajućoj nomenklaturi.
“To su vještački nametnute teme jer sada ne vidimo da je bezbjednost u Crnoj Gori iznutra više ugrožena nego što je bila prije pet, šest ili 10 godina”, kaže Uljarević.
Prioriteti: Građani vs političari
Prema istraživanju CGO i Agencije za ispitivanje javnog mnjenja "Damar", crnogorski građani na vrh liste prioriteta stavljaju životni standard, privredni razvoj, bolje plate i bolju budućnost za mlade što se u značajnoj mjeri razlikuje od onoga što im u javnosti kao glavne teme nameću političari.
“Na sceni imamo otuđenost crnogorskih političara koji u javnosti forsiraju teme koje u suštini ne zanimaju građane i koje samo doprinose produbljivanju nacionalnih i etničkih podjela kao što su identitetska pitanja (jezik, nacija , vjera) pitanja crkve i potpisivanje Temljenog ugovora sa Srpskom pravoslavnom crkvom (SPC). Građane , međutim zanimaju ekonomska pitanja, poskupljenja, nezaposlenost, loš standard, budućnost mladih”, kaže Uljarević.
Uticaj SPC na društvena i politička dešavanja naglo je porastao nakon izbora avgusta prošle godine, na kojima su pobijedile političke stranke koje je otvoreno podržala ova crkva, na čelu sa prosrpskim Demokratskim frontom (DF) i aktuelnim premijerom Zdravkom Krivokapićem.
Na izborima su vlast osvojile tri liste koje su predvodili DF , Demokratska Crna Gora i Građanski pokret URA, dok je DPS prvi put nakon tri decenije na vlasti prešla u opoziciju.
Postojeće etničke podjele na Srbe i Crnogorce produbljene su nakon ustoličenja mitropolita crnogorsko-primorskog SPC Joanikija na Cetinju 5. septembra, koje su pratili brojni incidenti.
Građani crnogorske nacionalnosti protestovali su smatrajući da Cetinje kao istorijski, državotvorni centar Crne Gore nije adekvatno mjesto za ustoličinjenje mitropolita SPC-a.
Šta je još pokazalo istraživanje CGO i Damar?
Pesimizam crnogorskih građana u pogledu budućnosti i pravca kojim se Crna Gora kreće je značajno porastao, na skoro 46 procenata, u odnosu na prošlu godinu kada je taj procenat iznosio 35,5 odosto. Stav o budućnosti varira u odnosu na starost i naciju.
Da budućnost ne izgleda obećavajuće primarno smatraju Crnogorci i manjinski narodi a kada je starosna struktura u pitanju najviše pesimizma iskazuju mladi i visokoobrazovani.
Nacionalno opredijeljeni Srbi i oni nižeg obrazovnog nivoa su optimističniji da je dobar pravac kretanja društva u Crnoj Gori.
U dijelu očekivanja građana od budućnosti nakon političkih promjena u avgustu 2020. godine, 32,6 odsto očekuje da će biti gore nego prije promjene vlasti.
Ne za vjeronauku u školama
Prema istraživanju CGO, 58,9 odsto građana se protivi uvođenju vjeronauke u obrazovni sistem.
Natprosječnu podršku uvođenju vjeronauke daju ispitanici preko 65 godina, bez obrazovanja i srpske nacionalnosti, ali i hrvatske manjine.
Snažni protivnici su među Crnogorcima, Bošnjacima, Muslimanima i Albancima, kao i među onima koji imaju više ili visoko obrazovanje.
Mitropolit crnogorsko-primorski SPC u Crnoj Gori, Joanikije je u septembru ove godine izjavio da je obaveza crkve da se zalaže za uvođenje vjeronauke u školama jer „nema sumnje da pravo na vjeronauku spada u osnovna ljudska prava i prava djeteta na takvu vrstu obrazovanja“.
Iz opozicije predvođene Demokratskom partije socijalista su tada poručili da Crnoj Gori ne treba „tzv. vjeronauka, već nauka i digitalizacija“.
Sve teže sastavljanje kraja sa krajem
Vuk Čađenović iz agencije "Damar" kazao je da 54,4 odsto građana navodi da njihovi prihodi nisu dovoljni da pokriju mjesečne troškove.
"To je blagi porast u odnosu na istraživanje iz oktobra 2020. godine. Međutim, danas 31,8 odsto građana smatra da su prihodi dovoljni, što je osjetan pad u odnosu na prošlogodišnji nalaz kada je to mišljenje imalo 40 odsto ispitanika“, kazao je Čađenović.
Prema podacima crnogorske Uprave za statistiku (MONSTAT) cijene u septembru 2021. godine u odnosu na isti mjesec prethodne godine, u prosjeku su više za gotovo tri posto.
Najveći uticaj na mjesečnu stopu inflacije imali su rast cijena: povrća, čvrstih goriva, usluga smještaja, mlijeka, sira i jaja, voća, mesa.
U septembru je za osnovne životne namirnice za četvoročlanu porodicu neophodno bilo izdvojiti 665 eura, ili šest eura više nego u avgustu. Prosjećna plata u Crnoj Gori je 530 eura.
Gorivo i naftni derivati će od 26. septembra ponovo poskupiti, 14 put od početka godine...
