Добавить новость

Владимир Ефимов: Дома по программе реновации оснастят лифтами московского производства

Глава Минтранса оценил возможность создания в России беспилотных грузовых поездов

Широков пошутил о шансах «Спартака» стать чемпионом России

У севастопольцев - россыпь медалей всероссийских соревнований по тхэквондо МФТ

World News


Новости сегодня

Новости от TheMoneytizer

Төмәндә яшәүче Фатыйх Гарифуллин Чыңгыз Айтматов турында хатирәләрен уртаклаша

Төмән өлкәсенең «Яңарыш» газетасында Төмән шәһәреннән Фатыйх Гарифуллинның «Чыңгыз Айтматов истәлегенә» дигән язмасы чыкты.

Күп тапкыр дәүләт һәм башка илләр тарафыннан югары премияләр лауреаты, кыргыз һәм рус язучысы Чыңгыз Айтматовка 12 декабрь көнне 96 яшь булыр иде. Үземнең тормыш юлымда ошбу бөек язучы белән Мәскәү шәһәрендә үткәрелгән Бөтендөнья Ислам конференциясендә бер күрешеп, кыскача гына булса да әңгәмә кылу бәхетенә ирешкәнем булды.

Әлбәттә, язучының әсәрләрен милләттәшләребез арасында белмәүчеләр юк дип күз алдыма китерәм, без әле мәктәптә укыган вакытларда, Айтматовның әсәрләрен, романнарын китапханәләрдән алып укый торган идек. Аның иҗади юллары үз вакытына, шулай ук бүгенге көннәргәчә бик актуаль булып тора. Язучының тормыш юллары, иҗади хезмәте атеизм, дингә каршы көрәш чорларына туры килде. Мин хәзер күз алдыма китерәм, әгәр бөек язучы Айтматов безнең вакытларга туры килгән булса, аның күп әсәрләре дингә кагылышлы, бигрәк тә, үзенең туган җире Кыргызстан Республикасында халыкның ислам дине тарихына багышлап язылган булыр иде дигән фикердә калам.

Шунысы бик кызык, язучының әнисе ягыннан тамырлары Татарстан Республикасы белән бәйле. Архив һәм тарих чыганакларына таянып, моннан 100-150 еллар элек язучының татар бабалары ислам дине юлында бик тырышканнар, хәтта мәчетләр, мәдрәсәләр төзү эшләрендә бик актив катнашканнар.

Билгеле булганча, Чыңгыз Айтматовның әнисе Нәгыймә Габделвәлиева татар булган. Нәгыймә апаның әтисе Хәмзә 1860 елларда Вятка губернасының Малмыж өязе, Мәчкәрә авылында туган, ул хәзерге Татарстан Республикасының Кукмара районына керә. Нәгыймә апаның әнисе Газизәбану Шаһиева да татар милләтеннән булган.

Шулай итеп, дөньякүләм танылган язучы Чыңгыз Айтматов әнисе ягыннан тулысынча татар милләтеннән, затлы морзалар нәселеннән. Ул моны үзе дә белгән һәм гомеренең ахырында булса да татар тамырларын танып, 2006 елның 15 сентябрендә Кукмара музеена түбәндәге сүзләр язып жибәргән:

«Кадерле Кукмара музеен оештыручылар! Сезгә әни ягыннан әби-бабаларым булган Габделвәлиевлар шәҗәрәсен төзү барышында тапкан мәгълүматларыгыз өчен ихлас рәхмәтләремне белдерәм. Могҗизага тиң бу хәбәр минем өчен көтелмәгән булды, ә Айтматовларның барлык гаиләсе, нәселе, әби-бабаларым өчен бу тарихи бөек хәбәр. Сез Кукмара җирендә безнең нәселнең шәҗәрәсен торгыздыгыз. Хәзер бу урын, бу авыл безнең өчен изге булачак...»

«До советского периода село входило в состав Малмыжского уезда Вятской губернии, - дип язалар ул музейдагы материалларда. - Населенный пункт резко отличался от многих татарских селений тем, что уже в конце 18 века являлся торгово-промышленным центром. С 1778 года здесь свою продукцию производили кумачная и кожевенная мануфактуры, принадлежавшие братьям Абдулле, Мухаматрахиму и Ярулле Утямышевым. В 19 веке их потомки владели медеплавильным, мыловаренным, суконным, ваточным предприятиями в Казанской и Вятской губерниях».

Бу хезмәттән күренгәнчә, «беренче гильдияле Малмыж купецлары» Үтәмешев - Габделвәлиевлар хәйриячелек белән дә нык шөгыльләнгән - алар Малмыждан Казангача арада йөзләгән мәчет-мәдрәсәләр салдырганнар һәм тотканнар. «1802 елда Казанда алар акчасына «Иске таш» мәчет һәм 1882 елда «Мөхәммәдия» мәдрәсәсе төзелә», - дип язалар алар турында.

Әтисе Түрәкол – партия хезмәткәрен 1937 елда гаепсез кулга алып, 1938 елда аталар. Нәгыймә Айтматова балаларын алып иренең туганнары янына кайтып сыена, бик авырлык белән көн күрәләр алар. Ләкин барысы да үз юлын табып, күренекле шәхесләр булып җитешәләр.

Чыңгыз Айтматов язган «Җәмилә» повесте 1958 елны бөтен дөньяга таныла һәм беренчеләрдән булып Франциядә бастырылып чыгарыла. Аның китаплары 176 телгә тәрҗемә ителгән, аның хикәяләре һәм повестьларына багышлаган 20дән артык фильм күрсәтелгән.

2008 елның май аенда Казанда аның әсәренә багышлап фильм төшергән вакытта 79 яшьлек Айтматов авыр пневмония белән хастаханәгә эләгә. Шифалау эшләрен дәвам итү өчен язучыны Германиянең Нюрнберг шәһәренә җибәрәләр. 10 июнь, 2008 елда ул клиникада вафат була. Язучы Бишкек шәһәренең «Ата - Бәет» дип аталган мемориал зиратында, әтисенең кабере янында җирләнгән.

Читайте на 123ru.net


Новости 24/7 DirectAdvert - доход для вашего сайта



Частные объявления в Вашем городе, в Вашем регионе и в России



Smi24.net — ежеминутные новости с ежедневным архивом. Только у нас — все главные новости дня без политической цензуры. "123 Новости" — абсолютно все точки зрения, трезвая аналитика, цивилизованные споры и обсуждения без взаимных обвинений и оскорблений. Помните, что не у всех точка зрения совпадает с Вашей. Уважайте мнение других, даже если Вы отстаиваете свой взгляд и свою позицию. Smi24.net — облегчённая версия старейшего обозревателя новостей 123ru.net. Мы не навязываем Вам своё видение, мы даём Вам срез событий дня без цензуры и без купюр. Новости, какие они есть —онлайн с поминутным архивом по всем городам и регионам России, Украины, Белоруссии и Абхазии. Smi24.net — живые новости в живом эфире! Быстрый поиск от Smi24.net — это не только возможность первым узнать, но и преимущество сообщить срочные новости мгновенно на любом языке мира и быть услышанным тут же. В любую минуту Вы можете добавить свою новость - здесь.




Новости от наших партнёров в Вашем городе

Ria.city

Минобороны России создаст войска беспилотных систем

Ушел из жизни известный карельский врач Михаил Мрыхин

Газопровод из Катара в Европу — как элемент стратегии превращения Турции в региональный газовый хаб

Для всех, кто хранит дома купюры 5 000 рублей - важное изменение в декабре

Музыкальные новости

Военнослужащие Росгвардии завоевали две серебряные медали на международном турнире «Кубок Владимира Сальникова»

Владимир Путин предложил объявить 2025 год Годом защитника Отечества

В Оренбургской области сотрудники Госавтоинспекции совместно со специалистами по безопасности дорожного движения ООО «Газпром добыча Оренбург» провели профилактическое мероприятие

Желдорреммаш продлил Коллективный договор до 2027 года

Новости России

В нескольких городах России в публичных местах взорвалась пиротехника

В Саратовской области прошли похороны помощника Кириллова Ильи Поликарпова

Ульяновская школьница вернулась с московского форума

Новые лыжные трассы открылись в Северо-Восточном округе

Экология в России и мире

Трагедия карабахцев: Ашот Бегларян. Колонна длиною в жизнь

Буйнов отреагировал на сообщения о прогрессирующей болезни

Отель Yalta Intourist в 2024 году принял гостей из более чем 30 стран мира

Сколько стоит Настя Ивлеева: Super выяснил, за какую сумму блогер готова провести корпоратив и вернется ли она на экраны

Спорт в России и мире

Надаль приехал на молодежный итоговый турнир ATP в Джидде

Хасбик поучаствовал в жеребьевке на молодежном Итоговом турнире ATP. Он подбросил монетку перед матчем

Лучший теннисист Эстонии чудом прошел на турнир первого Большого шлема

Арина Соболенко выложила эффектные фото в коротком платье

Moscow.media

Силовики вскрыли коррупционную схему в Уральском управлении Ростехнадзора

Карельские ночи...

ТСД SAOTRON RT41 GUN: практичный, производительный, надёжный











Топ новостей на этот час

Rss.plus






Действовала по указке: в Москве женщина подожгла пиротехнику в торговом центре

Владимир Ефимов: Дома по программе реновации оснастят лифтами московского производства

Шольц пришел в бешенство от предложения Дуды конфисковать российские активы

Ульяновская школьница вернулась с московского форума