Πόσο έχουν βελτιωθεί τελικά οι εργασιακές συνθήκες για τις γυναίκες στην Ευρώπη και δε στην Ελλάδα; Ο «δείκτης γυάλινης οροφής» του Economist προσφέρει κάποιες ενδείξεις.
Η κλίμακα υπολογισμού της γυάλινης οροφής αντικατοπτρίζει τον βαθμό δυσκολίας που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες στην προσπάθειά τους να προωθήσουν τη σταδιοδρομία τους σε επίπεδα ανάλογα με εκείνα των ανδρών συναδέλφων τους.
Το διάγραμμα που ακολουθεί δείχνει πού είναι οι μεγαλύτερες επαγγελματικές ευκαιρίες των γυναικών σε σχέση με αυτές των ανδρών με την Ελλάδα να βρίσκεται στην 20η θέση, κάτω από τον μέσο όρο που έχει ορίσει Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ).
Η Ισλανδία ήρθε πρώτη για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά. Στην πραγματικότητα, οι σκανδιναβικές χώρες κυριαρχούσαν πάντα στην κορυφή του δείκτη, σημειώνοντας υψηλή βαθμολογία.
Στον αντίποδα, οι γυναίκες στη Νότια Κορέα, την Ιαπωνία και την Τουρκία εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν τα μεγαλύτερα εμπόδια στο χώρο εργασίας. Η Αυστραλία και η Πολωνία ήταν οι μεγαλύτεροι «ορειβάτες», καθώς και οι δύο ανέβηκαν πέντε θέσεις σε σχέση με πέρυσι.
Σχεδόν σε κάθε χώρα οι γυναίκες αποφοιτούν από το πανεπιστήμιο σε μεγαλύτερο αριθμό από τους άνδρες.
Ωστόσο, αποτελούν χαμηλότερο μερίδιο του εργατικού δυναμικού σε ολόκληρο τον δείκτη του ΟΟΣΑ. Αυτό είναι πιο αξιοσημείωτο στην Τουρκία, την Ελλάδα και την Ιταλία, όπου εργάζονται λιγότερο από τα δύο τρίτα των ενήλικων γυναικών.
Το χάσμα στα ποσοστά συμμετοχής στην εργασία σημαίνει ότι λιγότερες γυναίκες ανεβαίνουν στην εταιρική κλίμακα, κάτι που τροφοδοτεί το χάσμα των μισθών μεταξύ των δύο φύλων.
Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ οι γυναίκες κερδίζουν περίπου 12% λιγότερα από τους άνδρες.
Όπως δείχνουν τα στοιχεία, στην Ελλάδα, ενώ το επίπεδο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης των γυναικών ήταν κατά 4,1% υψηλότερο από εκείνο των ανδρών, η συμμετοχή τους στο εργασιακό δυναμικό είναι 16,1% χαμηλότερο ενώ κερδίζουν 6,9% λιγότερα από τους άντρες.
Όσον αφορά την πρόοδο των γυναικών στις επιχειρήσεις, τα πράγματα δεν φαίνονται να βελτιώνονται.
Μεταξύ των ατόμων που συμμετείχαν στο Graduate Management Admission Test (GMAT), την de facto εισαγωγική εξέταση για Μεταπτυχιακά Προγράμματα στη Διοίκηση Επιχειρήσεων, το μερίδιο των γυναικών μειώθηκε ελαφρά σε γενικές γραμμές. Όμως η εκπροσώπηση των γυναικών σε ανώτατους διοικητικούς ρόλους στον ΟΟΣΑ έφτασε το 34,2%, από 33,8% πέρυσι.
Η Σουηδία, η Αμερική και η Πολωνία είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακές σε αυτό το μέτρο, με τις γυναίκες να κατέχουν περισσότερο από το 40% των θέσεων υψηλού επιπέδου. Στην Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα το ποσοστό είναι ένα απογοητευτικό με 15% και 16%, αντίστοιχα.
Το ποσοστό των μελών του διοικητικού συμβουλίου της εταιρείας που είναι γυναίκες έφτασε το 33% στον ΟΟΣΑ για πρώτη φορά. Στην ΕΕ οι γυναίκες εκτιμάται ότι θα αποτελούν το 40% των διευθυντών του διοικητικού συμβουλίου έως το 2026. Μέχρι στιγμής μόνο πέντε από τα 22 μέλη της ΕΕ στον κατάλογό έχουν επιτύχει αυτόν τον στόχο.
Η απόφαση να κάνουν δικιά τους οικογένεια έχει σταθεί πολλές φορές εμπόδιο στην καριέρα τους, για ορισμένες γυναίκες, κάτι που ονομάζεται συχνά ως «ποινή της μητρότητας».
Δύο είναι οι παράγοντες που μπορούν να τις βοηθήσουν να ανταπεξέρθουν και στα δύο: μια γενναιόδωρη γονική άδεια και προσιτή φροντίδα παιδιών.
Η διάρκεια της άδειας μητρότητας μετ’ αποδοχών ποικίλλει ευρέως: η Ουγγαρία, η Ελλάδα, η Σλοβακία και οι Σκανδιναβικές χώρες είναι γενναιόδωρες. Η Αμερική παραμένει η μόνη πλούσια χώρα όπου η κυβέρνηση δεν απαιτεί από τους εργοδότες να προσφέρουν στις νέες μητέρες ένα ελάχιστο ποσό άδειας.
Η άδεια για τους πατέρες είναι επίσης σημαντική καθώς συμβάλλει στον καταμερισμό του βάρους της φροντίδας των παιδιών μεταξύ των γονέων.
Για να ενθαρρύνουν περισσότερες γυναίκες να εισέλθουν στο εργατικό δυναμικό, η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα έχουν θεσπίσει τις πιο γενναιόδωρες πολιτικές άδειας πατρότητας, αν και λίγοι νέοι πατέρες επιλέγουν να μείνουν στο σπίτι.
Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας είναι βεβαίως το κόστος φροντίδας. Το κόστος φροντίδας των παιδιών καταλαμβάνει περίπου το 10% του μέσου μισθού στην Ελλάδα, σε σύγκριση με ένα μέσο όρο 14%.
Μελέτες έχουν δείξει ότι περισσότερες γυναίκες στην πολιτική ηγεσία οδηγούν σε μεγαλύτερη εστίαση στα δικαιώματα των γυναικών και στις οικογενειακές πολιτικές.
Στην Ισλανδία, τη Σουηδία, τη Νορβηγία και τη Φινλανδία οι χώρες που βρίσκονται στην κορυφή του δείκτη, οι γυναίκες κατέχουν τουλάχιστον το 45% των κοινοβουλευτικών εδρών. Στη Νότια Κορέα και την Ιαπωνία, από την άλλη πλευρά, το ποσοστό αυτό δεν ξεπερνάει το 20%.
Στην Ελλάδα για παράδειγμα, οι γυναίκες κατέχουν μόλις το 23% των κοινοβουλευτικών εδρών, σχεδόν 10 μονάδες πιο κάτω από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ.
